آینده نسل Z در بازار کار ایران

در حال حاضر نسل جدید با توجه به تحولات تکنولوژی و فضای مجازی علاقمند به تولید محتوا و کار در بستر اینترنت هستند. نسل جدید که دهه هفتادی‌ها و نسل Z را شامل می‌شوند، عمدتا در شبکه‌های اجتماعی فعالند و از طریق ارتباط با همسالان خود اخبار و پیشرفت‌های اینترنتی و تکنولوژیک را دنبال می‌کنند.

به اعتقاد کارشناسان، نسل‌های قبل از نسل Z مانند بیبی‌بومرها در حال بازنشسته شدن و کناره‌گیری از بازار کار هستند و نسل Y و X هم تا حدودی جایگاه شغلی خود را پیدا کرده‌اند، به همین دلیل باید تمرکز در برنامه‌ریزی‌ها و تصمیم‌گیری‌ها روی نسل Z باشد که در آستانه ورود به بازار کار هستند.نحوه ارتباط نسل جدید با جهان اطراف خود بسیار متفاوت از سایر نسل‌هاست.آنها از طریق تولید محتوای آنلاین، چت و تماس ویدیویی و شرکت فعالانه در شبکه‌های اجتماعی خود را ابراز می‌کنند. در فضای مجازی حضور پررنگی دارند و بر مبنای آن جنبه‌های زندگی، هویت و رفتارها و هیجانات و ارتباطات خود را تنظیم می‌کنند.

در تعریف نسل به انسانی‌هایی گفته می‌شود که در یک دوره زمانی زندگی کرده یا متولد شده‌اند و دارای اشتراکاتی هستند.در تعریف و تقسیم‌بندی نسل‌ها به نسل B، نسل X و نسل Y و Z تقسیم می‌شوند.

نسل B نسل قدیمی‌تر است و به آن نسل کودک انفجار Baby Boomer می‌گویند.Baby Boomer ها بین سالهای ۱۳۲۴ تا ۱۳۴۲ متولد شده‌اند. یعنی بعد از جنگ جهانی دوم و از آنجا ک در این دوره جمعیت به صورت انفجاری رشد کرد، به نسل B نسل انفجار جمعیت هم گفته می‌شود.

همچنین نسل B از نظر اقتصادی در دوران رفاه و رونق اقتصادی زندگی کرده‌اند و از نظر سیاسی و اجتماعی هم تغییر و تحولاتی زیاد و عمیقی را تجربه کردند و می‌شود گفت که نترس و با تجربه و دنیا دیده هستند. ریسک‌پذیری و کارآفرینی و خلق کسب و کار جدید از ویژگی‌های بارز این نسل است.

از خصوصیات این نسل، سحرخیز بودن و کار زیاد، اهل حساب و کتاب و پایبندی به قرارهای جمعی و خانوادگی است. آنها بیشتر به رسانه‌های سنتی مثل رادیو، تلویزیون و مجله و روزنامه تمایل دارند.

عمده صاحبان کسب‌وکارها در این نسل امروز با کوله‌باری از تجربه و کارنامه‌ای پربار کسب و کار خود را توسعه داده‌اند و صاحبان برند و کارخانه‌داران خلاق و کارآفرین قدیمی را باید جزو این دسته برشمرد.

نسل X به نسل بعد از بیبی‌بومرها گفته می‌شود که تولد آنها در اوایل دهه ۱۹۶۰ آغاز شد و در اوایل دهه ۱۹۸۰ به پایان رسید. این نسل در ایران معادل سال‌های ۱۳۴۰ و قبل از دهه ۱۳۶۰ است. بزرگترین ویژگی نسل X توانایی برقراری ارتباط آنها با جامعه اطراف است.

آینده نسل Z در بازار کار ایران

در بحث کسب و کار و شغل، کمتر از نسل قبل از خود کار می‌کنند و بیشتر اهل تفریح هستند. تنوع در این نسل بیشتر است و به مسایل مادی و رقابت اهمیت زیادی می‌دهند. اهل روزنامه و مجله هستند ولی از تلویزیون و رادیو هم عقب نمی‌مانند و در کنار رسانه‌های سنتی، اکانت شبکه‌های اجتماعی را دارند با این تفاوت که در یکی از شبکه‌ها فعالیت مستمر دارند و در بقیه حضور جدی ندارند.

نسل Y عموماً بین سالهای ۱۹۸۱ تا ۱۹۹۶ میلادی به دنیا آمده‌اند که معادل سال‌های ۱۳۶۰ تا ۱۳۷۵ شمسی در ایران است. این نسل در دوران رشد خود با تغییرات و تحولات چشمگیری در فناوری، سیاست و فرهنگ مواجه شده و گسترش تلویزیون ماهواره‌ای و اینترنت تا تحولات اقتصادی جهانی را تجربه کرده‌اند.

از جمله خصوصیات بارز این نسل تسلط به تکنولوژی، اتکا به اینترنت، تمایل به ارتباطات مجازی و دریافت آنلاین کالا و خدمات است. آنها استقلال، اعتماد به نفس بالا دارند و به‌جای سفر لوکس و ساعت گران‌قیمت به دنبال کسب تجربه‌های جدید و ایده‌های خلاق می‌گردند. در بحث کار، کار و زندگی را مکمل هم می‌بینند و ابزارهای دورکاری را در اختیار دارند و حتی در سفر و تفریح هم کار و فعالیت خود را دنبال می‌کنند.

متولدین نسل Y به روزنامه و رادیو کمتر تمایل نشان می‌دهند ولی با وجود آنکه با موبایل و لپ تاپ و نرم‌افزارها بیشتر کار می‌کنند همچنان تلویزیون را هم می‌بینند. آنها برخلاف نسل‌های قبل از خود زمان زیادی را در شبکه‌های اجتماعی صرف می‌کنند.

کارشناسان معتقدند که در شرایط کنونی باید روی اشتغال نسل Z تمرکز بیشتری داشت زیرا این نسل به مشاغل سنتی تمایلی ندارند و از کسب و کارهای مجازی و آنلاین استقبال می‌کنند.و اما نسل Z یا زومرها که بین سال‌های ۱۹۹۷ تا ۲۰۱۰ متولد شده‌اند و در ایران معادل سالهای ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۹ است. به آنها نسل موبایل به دست‌ها هم گفته می‌شود، زیرا در فضای مجازی متولد شده‌اند و نخستین نسلی هستند که از کودکی با فناوری‌های دیجیتال، شبکه‌های اجتماعی و اینترنت بزرگ شده‌اند.

از نظر شغل و کار، نسل Z علاقمند به کسب و کارهای هوشمند است و کار در فضای هوشمند و مجازی را به کار در مشاغل سنتی ترجیح می‌دهد. با توجه به آنکه از بدو تولید در یک فضای کاملا دیجیتال بزرگ شده‌اند، اینترنت و تکنولوژی تاثیر انکارناپذیری بر سبک زندگی و روحیات آنها گذاشته است. نسل زدی‌ها بیشتر به دنبال پروژه‌های شخصی، کارهای فری‌لنسری و خود مستقل و بدون کارفرما و آقابالاسر هستند. آنها طرفدار کسب و کارهایی هستند که در کوتاه‌ترین زمان به موفقیت‌های بزرگ و درآمدهای سرشار دست یابند.

از ویژگی‌های بارز آنها این است که اهل کار داوطلبانه و مدیریت آزادانه هستند. خودمختار و خود تصمیم‌گیرند و جنس‌ استقلال آنها با نسل‌های قدیمی و قبل‌تر متفاوت است.

از آنجا که با موبایل و فضای مجازی بزرگ شده‌اند تلویزیون نمی‌بینند یا کمتر می‌بینند و اخبار و اطلاعات مورد نیازشان را از شبکه‌های اجتماعی دریافت می‌کنند و در فضای آنلاین به دنبال گشت زنی در خصوص موضوعات مورد علاقه، نیازمندی‌ها و پاسخ به سوالات خود هستند.

با بررسی ویژگی‌ها و سبک زندگی نسل‌های پیش‌گفته اکنون می‌توان به روشنی دانست که کدام نسل در بحث فعالیت کاری و ایجاد کسب و کار مصمم‌تر و خلاق‌تر،کاری و سختکوش‌تر است.

به اعتقاد کارشناسان، نسل‌های قبل از نسل Z مانند بیبی‌بومرها در حال بازنشسته شدن و کناره‌گیری از بازار کار هستند و نسل Y و X هم تا حدودی جایگاه شغلی خود را پیدا کرده‌اند و تکلیفشان مشخص است، به همین دلیل باید تمرکز در برنامه‌ریزی‌ها و تصمیم‌گیری‌ها روی نسل Z باشد که در آستانه ورود به بازار کار هستند.

آینده نسل Z در بازار کار ایران

فارغ از این موضوع بر اساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد، تا چند سال آینده بسیاری از مشاغل به سبب پیشرفت علم و تکنولوژی و ساخته‌شدن برنامه‌ها و اپلیکیشن‌های متفاوت از بین خواهند رفت. مشاغل جدید در بستر اینترنت و شبکه‌های اجتماعی ظهور خواهند کرد و کار با ابزارهای ارتباط جمعی گسترده‌تر خواهد شد؛ از این رو باید زیرساخت‌های مشاغل نوظهور را فراهم کنیم و همزمان با رشد اقتصادهای مدرن و ظهور تکنولوژی‌های جدید، چشم انداز دستیابی به مشاغل آینده و حرکت به سمت و سوی تکنولوژی های نوین را به سرعت ترسیم کنیم.

نسل زد تمایلی به کار برای دولت ندارد و می‌خواهد خود کارآفرین باشد و شرکت تاسیس کند لذا باید در سه محور افزایش ظرفیت بازار رسمی،تطبیق با نیاز نسل جدید و توسعه مشاغل فناورانه فرصتهای واقعی در کشور ایجاد شود.به اعتقاد کارشناسان بازار کار مسیر شغلی و تحصیلی نسل جدید بسیار متفاوت از نسل‌های قبل از آنهاست و رفتارهای فردی و اجتماعی آنها به شدت تحت تاثیر اینترنت و فضای مجازی قرار دارد.

حمید حاج‌اسماعیلی - کارشناس بازار کار در گفت‌وگو با یک رسانه‌ خبری تاکید دارد که بازار کار سنتی ایران برای نسل زد جذابیت ندارد و برای نسل زد باید به‌صورت کلی ظرفیت‌های بازار کار را افزایش داد تا قدرت جذب نیروی انسانی ایجاد شود. در گام دوم باید شرایط اقتصادی در سطح کلات مهیا شود ولی در این بخش با مشکل روبه رو هستیم زیرا بازار کار به دنبال تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی مانند تورم و افزایش ریسک سرمایه‌گذاری روزبه‌روز محدودتر شده و در مقابل بازار غیررسمی در کشور گسترش یافته است.

به گفته وی مساله بعد مربوط به ذائقه و شرایط نسل جدید به‌ویژه نسل زد است که دیدگاه‌ها، انگیزه‌ها و سلایق متفاوتی دارند. بازار کار ایران همچنان سنتی است و بسیاری از مشاغل مرسوم گذشته برای این نسل جذابیت و انگیزه لازم را ندارد لذا باید با بهره‌گیری از تجربیات جهانی، مشاغلی متناسب با سلایق این نسل و نیازهای واقعی بازار ایجاد کنیم تا زمینه حضور مؤثر آنها در بازار فراهم شود.

این کارشناس بازار کار با بیان اینکه نسل زد تمایلی به کار برای دولت ندارد، خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه نسل زد می‌خواهد خود کارآفرین باشد و شرکت تاسیس کند و کسب و کار راه‌اندازی کند باید در سه محور افزایش ظرفیت بازار رسمی، تطبیق با نیاز نسل جدید و توسعه مشاغل فناورانه فرصتهای واقعی ایجاد کنیم.

سید مالک حسینی ‌- معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت کار در نشست کارگروه اقتصادی،اشتغال و سرمایه‌گذاری استان بوشهر تحولات نسلی بازار کار را یکی از چالش‌های مهم عنوان کرد و گفت: بیش از ۳۰ درصد بازار کار رسمی کشور متعلق به متولدین دهه ۷۰ به بعد است و باید با رویکرد مهارتی و نهادسازی نوین، شکاف میان کارفرمایان و نیروی کار جوان را مدیریت کرد.

به گفته معاون اشتغال وزارت کار بیش از ۳۰ درصد بازار کار رسمی کشور متعلق به متولدین دهه ۷۰ به بعد است و باید با رویکرد مهارتی و نهادسازی نوین، شکاف میان کارفرمایان و نیروی کار جوان را مدیریت کرد.متولدین دهه ۷۰ بخشی از نسل X و Y را شامل می‌شوند که در حال حاضر جایگاه خود را در بازار کار به دست آورده‌ و عمدتا مشغول کار هستند. این نسل طبق گفته معاون اشتغال وزارت کار ۳۰ درصد بازار کار رسمی را در اختیار دارند و می‌توان گفت که از بیمه اجتماعی و حقوق و مزایای مربوطه برخوردارند.

بازار کار رسمی یا اشتغال رسمی روندی است که در ادارات برای تصدی شغلی خاص طی می‌شود. افراد برای رسیدن به مسئولیت پس از طی یک دوره فعالیت در صورت داشتن توانایی لازم و حسن انجام کار ممکن است به استخدام درآیند. برخلاف مشاغل غیررسمی که افراد بدون داشتن قرارداد رسمی کار با دستمزد کمتر از حداقل مزد قانونی و بدون برخورداری از حمایت‌های اجتماعی مشغول کار هستند، در بازار کار رسمی افراد شاغل تحت پوشش بیمه و حمایت‌های اجتماعی هستند، اما طبق گفته کارشناسان در شرایط کنونی باید روی اشتغال نسل Z تمرکز بیشتری داشت؛ هرچند که این نسل به مشاغل سنتی تمایلی ندارند و از کسب و کارهای مجازی و آنلاین استقبال می‌کنند.

بر اساس اعلام انجمن مراکز دانش‌بنیان و نخبگان کشور، در بسیاری از کشورها جوانان در جایگاه تصمیم‌سازی و مدیریت قرار گرفته‌اند به نحوی که در فنلاند میانگین سنی مدیران کل و معاونان وزارتخانه‌ها ۳۲ سال است، در فرانسه ۳۲ درصد مدیران میانی از نسل Z هستند و در کره جنوبی ۲۸ درصد مدیران ارشد شرکت‌های فناوری را نسل Z تشکیل می‌هند اما در ایران، سهم مدیران زیر ۳۰ سال کمتر از یک درصد است و میانگین سنی مدیریت کلان کشور به بیش از ۸۵ سال رسیده است.

معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت کار پیشتر در بازدید از نمایشگاه الکامپ بر ضرورت توجه جدی‌تر به تحولات نسل جدید تاکید کرده و گفته بود: باید از مشارکت نسل جدید برای ارتباط بهتر و ارائه خدمات متناسب استفاده شود. درحال حاضر موانع متعددی در مسیر فناوری اطلاعات وجود دارد که مشارکت نسل جدید می‌تواند بر تمرکز حل موانع موثر باشد و به شناخت عملی‌تر دستاوردها کمک کند.

به گفته وی با توجه به تحولات بازار کار به ویژه بازار کار غیررسمی و نیازهای نسل Z، این نسل ترجیح می‌دهد در فضای هوشمند کار کند و تقاضای آنها هم بر این اساس است لذا وزارت کار در تلاش است تا خدمات خود را متناسب با خواسته نسل جدید ارائه کند تا به تدریج به اهداف تحول دیجیتال همزمان با تغییر نسلی در بازار کار دست یابد.

به گزارش ایسنا، نسل Z محصول تغییرات سریع اجتماعی، اقتصادی و فناوری است. برخلاف نسل‌های X و Y، آنها هیچ‌گاه دنیایی بدون اینترنت را تجربه نکرده‌اند و اینترنت پرسرعت، تلفن‌های هوشمند و شبکه‌های اجتماعی ابزارهای اصلی رشد و یادگیری آنها به شمار می‌رود. از نگاه کارشناسان و تحلیلگران بازار کار، تعالی سازمانی بدون اعتماد به نسل Z، یک آرمان ناتمام است زیرا نسل Z، نسلی مطالبه‌گر، خلاق و اثرگذار است که می‌تواند موتور محرک تحول در مدیریت، کیفیت و بهره‌وری کشور باشد و باید روی این نسل حساب دیگری باز کرد.